De soort is afkomstig uit het centrale Amazonegebied. In de stroomgebieden van de Rio Negro en de Orinoco wordt de schaakbordcichlide vaak ook in de netten aangetroffen wanneer de kardinaaltetra gevangen wordt. Ze komen vooral in rustig stromende riviertjes met een redelijke oever- en randbegroeiing.
Het water van deze stroompjes is licht zuur en erg zacht van samenstelling. Daarom is het aan te raden ook in het aquarium voor zacht water zorg te dragen, liefst met een totale hardheid onder de 10° DH. Het water kunnen we het beste aanzuren tot de pH tussen 6,0 en 6,5 ligt.
In een speciaal aquarium zijn de schaakbordcichliden vaak erg schuw. Om deze schuwheid enigszins weg te nemen kunnen we een schooltje zalmpjes of een groepje levendbarenden in dezelfde bak zetten. Door de levendige dieren in de vrije zwemruimte zullen schuwe vissen vaak hun schuilplaatsen tevoorschijn komen. Vooral zalmpjes, barbelen en levendbarenden zijn goed voor deze truc te gebruiken omdat zij snel gewend raken aan het onderhoud in, maar vooral ook aan onze bezigheden vóór het aquarium.
Als in de winkel de geslachten al te onderscheiden zijn, mannetjes een gevorkte staart en vrouwtjes met rode buikvinnen, dan is het verstandig om één mannetje en enkele vrouwtjes aan te schaffen omdat de Dicrossus filamentosus een man- moeder familie vormt zoals die ook bij de Apistogramrna- soorten voorkomt.
Als inrichting stelt deze soort een zeer dichte beplanting, waartussen ze zich terug kunnen trekken, erg op prijs. Op de voorgrond kan de beplanting laag gehouden worden, ten eerste om wat vrije zwemruimte te creëren, en ten tweede om te voorkomen dat we tegen een oerwoud van planten aan moeten kijken. Broedholen zijn niet noodzakelijk, want het vrouwtje van de schaakbordcichlide kies meestal een gladde vlakke steen of een groot horizontaal planteblad uit om haar legsel op af te zetten.

Voor de kweek wordt de normale watertemperatuur van zo'n 25°C enkele graden verhoogt. Wanneer we met dit visje succesvol willen kweken, dan mag de hardheid niet boven 6 tot 8° DH liggen omdat er anders een grote kans bestaat dat het legsel beschimmelt. Het legsel bevat tot maximaal 120 eitjes, als alles goed gaat, na ongeveer drie dagen uitkomen. Na nog eens ongeveer vier dagen beginnen de jongen met de eerste zwemoefeningen en gaan ze op zoek naar voedsel.
Het vrouwtje leidt de jongen nog enkele weken in de bak rond, op zoek naar voedsel. Infusie en raderdiertjes kunnen als eerste voer dienen, waarna al vrij snel op pas uitgekomen pekelkreeftjes overgeschakeld kan worden.
De moeder, die tijdens de broedzorg diep donkerrood gekleurde buikvinnen heeft, zal alle andere bewoners van het aquarium proberen van het jongbroed weg te jagen. Ook de vader hoeft wat haar betreft niet meer op kraamvisite te komen. Bij jonge kweekstellen komt het regelmatig voor dat de legsels opgegeten worden. Dicrossus filamentosus kan in een wat ruimer aquarium ook goed samengehouden worden met enkele andere soorten dwergcichliden. Vooral hooggebouwde soorten als de Apistogramma's geven een mooie combinatie.

De schaakbordcichlide is een zeer kleurrijk visje dat, omdat het als bijvangst van de kardinaaltetra wordt ingevoerd, regelmatig in de handel te krijgen is. Voor de aquariaan met een beetje ervaring en een hart voor dwergcichliden zal het moeilijk zijn hem in de winkel te laten zitten.

Peter-Jan Taheij.