|
Xiphophorus malinche
(RAUCHENBERGER, KALLMAN &
MORIZOT, 1990)
Synoniemen:
Geen
Nederlandse naam:
Hoogland zwaarddrager
Beschrijving:
M. RAUCHENBERGER, K. KALLMANN & D.C. MORIZOT (1990):
Monophyly and Geography of the Rio Panuco Basin Swordtails
with description of four new species. American Museum
Novitates (2975): 1-41
Naamgeving:
Xiphophorus =van het Griekse zwaarddrager. Met deze naam
werd verwezen naar het gonopodium van de mannetjes
Malinche = genoemd naar de Indiaanse MALINCHE die in 1519
door HERNANDO CORTEZ gevangen werd genomen en daarna zijn
tolk, secretaris en minnares werd.
Verspreiding:
De soort komt voor in het Río Panuco stroomgebied in oost
Mexico en wel stroomopwaarts in de Río Claro, Río Calnali,
Río Conzintla en de Arroyo Atlapexco. Al deze biotopen
bevinden zich volgens de beschrijvers van de soort op een
hoogte van 650 m tot 1.280 m. Op een aantal locaties is de
watertemperatuur op deze hoogte slechts 15°C.
Uiterlijk:
 |
Een fraaie
kleinere zwaarddrager met
een hoge lichaamsbouw die
nauw verwant is met
Xiphophorus cortezi en
Xiphophorus birchmanni
(RAUCHENBERGER ET AL 1990)
Net als bij deze twee
zwaarddragers loopt er over
van de kop tot aan de
staartwortel een zigzag
streep. Op het lichaam van
beide geslachten bevinden
zich ovale verticale donkere
banden. Deze banden zijn
onregelmatig en het feit dat
ze ook zo duidelijk bij de
vrouwtjes aanwezig zijn,
onderscheidt de soort mede
van zijn verwanten. Op basis
van de tekening van de
donkere banden is het
onderscheid met X. cortezi
en X. birchmanni ook vast te
stellen (zie illustratie. A.
X. cortezi, B, X. birchmanni
en C. X. malinche). Het
onregelmatige patroon
verschilt van vis tot vis en
kan ook op de linker- en
rechterzijde anders zijn.
Het zwaard is dikker dan dat
van X. cortezi en buigt bij
jonge dieren iets omhoog. De
mannetjes kunnen afhankelijk
van de populatie een hoge
gele rugvin hebben. De
vrouwtjes bezitten een
drachtigheidsvlek.
|
Grootte:
Zowel de mannetjes als de vrouwtjes van deze soort kunnen
een lichaamslengte van 7 cm bereiken.
Verzorging en kweek:
Zoals bij de verspreiding al aangegeven, wordt deze soort
ook in koeler water aangetroffen. Dit lijkt één van de
belangrijkste punten voor het houden en kweken van deze
soort. Een koelere periode, waarbij de temperatuur mag dalen
tot 14° C is noodzakelijk voor een goede kweek op de langere
termijn. De vissen zijn, ondanks een goede doorstromimg, op
de langere termijn gevoelig voor temperaturen boven de 22°C.
Het buiten houden van de soort tijdens de zomermaanden is
dan ook een goede oplossing. Hoewel de vissen dan minder
snel groeien, worden het uiteindelijk wel grote stevige
dieren, die bovendien langer leven dan hun soortgenoten die
op een hogere temperatuur zijn gehouden. Bij mij leek het er
op alsof de leeftijd negatief werd beïnvloed door de hoogte
van de temperatuur. Mijn ervaring is dat de vissen niet erg
oud worden. Een leeftijd van 1,5 jaar is voor deze soort al
een respectabele leeftijd. Het duurt ruim een half jaar
voordat de vissen volledig uitgegroeid zijn en daarom heb ik
helaas nooit lang kunnen genieten van enkele prachtige
volwassen mannetjes.
Aan het voedsel worden geen bijzondere eisen gesteld. Zowel
ouders als jongen zijn goede eters die niet kieskeurig zijn.
Naast levendvoer worden ook diepvries- en droogvoer goed
gegeten.
Oorspronkelijk komt de soort uit heldere riviertjes en het
is dan ook noodzakelijk om er voor te zorgen dat het water
in het aquarium niet vervuild. Regelmatig een groot deel van
het water verversen is dan ook aan te raden.
Indien er voldoende planten aanwezig zijn, zal er altijd een
aantal jongen over blijven. Voor een wat massalere kweek is
het handig om een drachtig wijfje apart te zetten. Er kunnen
dan tot ruim 30 jongen worden geboren die zich in de
middenlaag van het aquarium ophouden. Af en toe staat de
kweek stil en worden er een tijdlang geen jongen geboren. De
opfok van de jongen is geen probleem, op een gevarieerd
dieet en als het water regelmatig wordt ververst, zullen ze
uitgroeien tot mooie forse vissen.
Het lijkt verstandig om aan risicospreiding te doen en de
soort over meerdere plekken en verschillende generaties te
houden. Het is mij wel eens gebeurd dat alle oudere vissen
snel achter elkaar zonder aanwijsbare reden doodgingen.
Gelukkig had ik toen nog een aantal jongen en bovendien nog
een aantal buiten zwemmen.
De mannetjes lijken elkaar in een groep redelijk te
verdragen en wanneer ze samen zijn opgegroeid loopt de
territoriumstrijd niet zo hoog op. Tussen twee mannetjes die
op later leeftijd bij zijn geplaatst, zullen al snel
gevechten over het territorium ontstaan. De kans is hierbij
groot dat op den duur een van de mannetjes het leven laat.
Samenvattend is X. malinche een fraaie soort die wel wat
extra aandacht nodig heeft. In een ruim aquarium met een
niet te hoge temperatuur en schoon water, is het een
prachtige blikvanger.
Opmerkingen:
In de natuur wordt deze soort nog wel eens samen met andere
zwaarddragers aangetroffen. In 2002 gingen we op zoek naar
deze interessante soort in de Río Claro. Na een rit op grote
hoogte waarbij we af en toe door de wolken reden, zagen we
deze rivier in het dal liggen. Bij de brug bij het plaatsje
Tamala aangekomen reden we naar de rivier om op zoek te gaan
naar deze soort. Het bleek erg lastig te zijn om de soort te
vangen. Af en toe werd een zwaarddrager gevangen. De meeste
vissen zaten tussen de overhangende planten bij de oever.
Deze locatie lag op de geringe hoogte van 267 m. Dus minder
ver stroomopwaarts dan in de beschrijving van de soort wordt
genoemd. Thuisgekomen bleken de gevangen zwaarddragers van
verschillende types te zijn. Sommige leken erg op X. cortezi,
terwijl andere mannetjes weer een X. malinche uiterlijk
hadden. Eén mannetje was qua uiterlijk duidelijk een
tussenvorm. De vrouwtjes leken erg op elkaar, maar enkele
hadden de ovale donkere vlekken op het lichaam. Blijkbaar
komen de verschillende soorten in de natuur regelmatig samen
voor en worden er daar ook hybriden geboren. Op de locatie
bij Tamala werden naast de zwaarddragers ook nog Gambusia
vittata, Poecilia mexicana, cichliden en zalmpjes gevangen.
De watertemperatuur was 24 °C, Ph en Gh waren 8. Later
hoorde ik van DAVID MACALLISTER, die het gebied
verschillende malen bezocht heeft dat meer stroomopwaarts op
grotere hoogte wel zuivere populaties van X. malinche
voorkomen en dat de vissen daar in grote hoeveelheden kunnen
worden gevangen. Mogelijk is de pure soort alleen op grotere
hoogte te vangen, zoals door RAUCHENBERGER ET AL. ook reeds
aangegeven. Het lijkt er een beetje op alsof de ‘zuivere’
soorten in de buurt van de bronnen kunnen worden gevangen en
dat meer stroomafwaarts een mengelmoesje van soorten en
hybriden is ontstaan. De status van deze soorten is dan m.i.
ook niet altijd even duidelijk. In ieder geval is de
ontwikkeling van soorten in dit gebied nog in volle gang.
GUTIÉRREZ-RODRÍGUEZ ET AL (2007) geven aan dat de status van
X. malinche als een zelfstandige soort ten opzichte van X.
cortezi op basis van het door hun uitgevoerde onderzoek niet
zeker is.
Deze informatie word nog bevestigd door ROSENTHAL ET AL
(2003). Zij hebben een uitgebreide inventarisatie gedaan
naar de verspreiding van X. birchmanni en X. malinche en de
daarnaast inzicht gegeven in het op vele plaatsen aanwezig
zijn van hybriden tussen deze soorten.
De hoogland zwaarddrager was rond 1997 reeds in Nederland
aanwezig, maar is toen na korte tijd verdwenen. De populatie
die in 2002 uit Tamala is meegenomen, heeft zich wel in het
aquarium weten te handhaven.
Literatuur:
C. GUTIÉRREZ-RODRÍGUEZ, M. MORRIS, N. DUBOIS, & K. DE
QUEIROZ (2007): Genetic variation and phylogeography of the
swordtail fish Xiphophorus cortezi. Molecular Phylogenetics
and Evolution (43): 111-123
K. DE JONG (2003) : Op zoek naar zwaarddragers in Mexico
2002. Poecilia Nieuws(4): 54-68
D. LAMBERT & P. LAMBERT (1995) Platies and swordtails.
Blandford ISBN 0 7137 2368 8
D.LAMBERT: Xiphophorus malinche RAUCHENBERGER, KALLMAN &
MORIZOT 1990. Viviparous(15)
E.MEINEMA (1991): Vier nieuwe zwaarddragers van het Rio
Panuco stroomgebied (Oost Mexico). Poecilia Nieuws(2): 28-30
R.SERVA & G. TASH (1998): Collecting sheepshead and highland
swordtails (Xiphophorus birchmanni and Xiphophorus malinche)
in the Rio Calnali. Livebearers(152): 14-18
G.G. ROSENTHAL ET AL (2003): Dissolution of sexual signal
complexes in a hybrid zone between the swordtails
Xiphophorus birchmanni and Xiphophorus malinche. Copeia (2):
299-307
Tekst: Kees de Jong
|
